Tί είναι ο φόβος;
Ο φόβος είναι ένα φυσιολογικό συναίσθημα που έχει δοθεί στον άνθρωπο προκειμένου να είναι σε θέση να αποφεύγει ενέργειες και καταστάσεις που μπορεί να θέσουν σε κίνδυνο την υγεία του ή την ύπαρξή του γενικότερα. Ο φόβος δηλαδή μπορεί να ειναι πραγματικός και να εμφανίζεται ως μία ορατή απειλή, για παράδειγμα φοβάμαι να οδηγήσω νύχτα με βροχή σε έναν στενό επαρχιακό δρόμο. Σε αυτή την περίπτωση μιλάμε για έναν μηχανισμό που υπάρχει για να με προστατεύει, μία φυσιολογική αμυντική αντίδραση του εαυτού μου που δεν απαιτεί κάποια συνειδητή σκέψη.
Όμως υπάρχουν και οι φανταστικοί φόβοι που δημιουργεί το μυαλό μου και προέρχονται από υποθετικές απειλές που δεν έχουν σχέση με την πραγματικότητα. Οι φανταστικοί φόβοι μπορεί να με οδηγήσουν στη δυσλειτουργία με την έννοια ότι πολλές φορές παίρνουν τεράστιες διαστάσεις και μου δημιουργούν την τάση για απομόνωση ή ακόμα και ακινητοποίηση στο να προσεγγίσω μία κατάσταση. Για παράδειγμα φοβάμαι να εκφράσω την άποψή μου σε μία συζήτηση γιατί πιστεύω ότι δεν θα είμαι σε θέση να απαντήσω στις ερωτήσεις που θα μου κάνουν οι άλλοι.
Ποιες είναι οι διάφορες εκφάνσεις του φόβου;
Ο φόβος πολλές φορές μπορεί να κρύβεται πίσω από άλλες καταστάσεις και για αυτό να είναι και πιο δύσκολα αντιμετωπίσιμος, μια και δεν είμαι σε θέση να συνειδητοποιήσω την ύπαρξή του.
Τέτοιες καταστάσεις είναι οι:
- Αναβλητικότητα
Όταν φοβάμαι για κάτι είναι φυσικό να το αποφεύγω. Να αναβάλω την ενέργεια εκείνη που μπορεί να με φέρει πιο κοντά στην αντιμετώπιση του φόβου μου, πιστεύοντας ότι με τον τρόπο αυτό δεν θα συμβεί αυτό που με ζορίζει και με ακινητοποιεί. Φοβάμαι να εκτεθώ μέσω μίας παρουσίασης που μου έχει ανατεθεί και κατά συνέπεια αναβάλλω την ετοιμασία της παρουσίασης.
- Θυμός
Πολλές φορές πίσω από το θυμό μου κρύβεται φόβος. Μπορεί να μιλάω άσχημα και με ένταση σε ένα αγαπημένο μου πρόσωπο για αυτά που κάνει γιατί φοβάμαι για παράδειγμα για την υγεία του.
- Σιωπή/ Απώθηση
Οι πιο βαθείς φόβοι μου σκεπάζονται από τη σιωπή. Η προσπάθειά μου να μην τους φέρω στο φως, να τους σπρώξω στην πιο μακρινή γωνία του μυαλού μου, ελπίζοντας ότι με αυτό τον τρόπο θα τους ξορκίσω και ότι ποτέ δεν θα συμβούν.
- Απραξία
Ο φόβος φέρνει την ακινητοποίηση. Τα σενάρια που μπορεί να δημιουργηθούν μέσα στο μυαλό μου για το τί θα γίνει αν πράξω είναι απίστευτα. Η σκέψη μου γεμίζει με “και αν…” Έτσι λοιπόν προτιμώ να μην κάνω τίποτα από το φόβο μήπως το αποτέλεσμα δεν είναι το επιθυμητό ή το κοινά αποδεκτό, μήπως απογοητεύσω κάποιους ή άκόμα και τον ίδιο μου τον εαυτό.
- Ανησυχία
Ο φόβος με βάζει σε μία διαρκή κατάσταση ανησυχίας. Κάτι μπορεί να συμβεί, κάτι να μην πάει καλά. Δεν είμαι ήρεμος. Δεν είμαι χαλαρός. Νιώθω μία διαρκή αναστάτωση μέσα μου και δεν μπορώ να απολαύσω ακόμα και τα καλά πράγματα που συμβαίνουν στη ζωή μου.
- Απομόνωση
Αντί να είμαι έξω κάνοντας πράγματα είτε μόνος μου είτε με άλλους ανθρώπους, ο φόβος πολλές φορές με κάνει να απομονώνομαι. Να αποφεύγω φίλους, εκδηλώσεις, δραστηριότητες από το φόβο της έκθεσης ή της απόρριψης ή ακόμα και της σύγκρουσης με άλλα άτομα.
Η “εργαλειοθήκη” που με μετακινεί από το φόβο στη ζωή
- Δράση
Αγνοώ το συναίσθημα του φόβου και μπαίνω σε δράση (παρά τον φόβο) κάνοντας τα πράγματα που είχα προγραμματίσει ή προγραμματίζοντας νέες ενέργειες. Μέσα από τη δράση το μυαλό “φεύγει”, εστιάζεται σε αυτά που τώρα κάνει και έτσι ο φόβος μικραίνει και σιγά-σιγά εξαφανίζεται κιόλας.
- Συζήτηση
Το να μιλήσω για αυτό που με απασχολεί με ένα άτομο εμπιστοσύνης είναι μεγάλη ανακούφιση. Ακούγοντας εγώ ο ίδιος αυτά που λέω συνειδητοποιώ ότι έχουν πολύ μικρότερη βαρύτητα από αυτήν που είχαν μέσα στο μυαλό μου.
- Ζητάω βοήθεια
Όταν μοιράζομαι το φόβο μου με έναν άλλον άνθρωπο και ζητάω τη βοήθειά του αισθάνομαι ότι δεν είμαι πλέον μόνος σε όλο αυτό. Δεν είμαι εγώ αντιμέτωπος με τον φόβο μου. Τώρα είμαστε δύο και αυτό μου δίνει δύναμη να αντιμετωπίσω αυτό που μου συμβαίνει. Ο άλλος άνθρωπος που μπορεί να έχει και μία σχετική εμπειρία με το θέμα που με απασχολεί μπορεί να με διαφωτίσει με τα δικά του βήματα και να με κάνει να αισθανθώ πιο ισχυρός απέναντι σε αυτό που με τρομάζει.
- Γράψιμο
Όταν αποτυπώσω τους φόβους σε ένα κομμάτι χαρτί και μετά τους ξαναδιαβάζω θα συναισθανθώ ότι δεν έχουν την ίδια δύναμη που είχαν όσο καιρό τους κρατούσα ερμητικά κλεισμένους μέσα μου.
- Προσευχή
Για τους ανθρώπους που πιστεύουν σε μία Ανώτερη Δύναμη, όποια μορφή κι αν της δίνουν, η προσευχή μπορεί να είναι πολύ καταλυτική. Προσεύχομαι σε κάτι ανώτερο από εμένα ζητώντας Του να με απαλλάξει από το φόβο μου και να με βοηθήσει να έρθω σε επαφή με την αγάπη και την ασφάλεια που μόνο Αυτό μπορεί να μου χαρίσει.
- Επαφή με τη φύση
Το πράσινο, τα λουλούδια, ο καθαρός αέρας, ο ήλιος και η θάλασσα είναι παράγοντες που επιδρούν πολύ θετικά στην ανθρώπινη ψυχολογία. Όλα μπαίνουν σε μία άλλη τροχιά συνειδητότητας, το μυαλό “ξεκολλάει” από τις φοβικές σκέψεις, η ψυχή γαληνεύει και εγώ συντονίζομαι με το περιβάλλον. Αντιλαμβάνομαι ότι ανήκω σε αυτό και γίνομαι ένα με την ελευθερία, τη γαλήνη και την απλότητα που μου προσφέρει.
- Άθληση
Η όποια άθληση και η κίνηση των μυών του σώματός μου με κάνει να επικεντρώνομαι στη στιγμή και σε αυτό που γίνεται τότε. Έτσι το μυαλό ξεκολλάει από τους φόβους του, εστιάζεται στο εδώ και στο τώρα.
- Επαφή με τις τέχνες
Η τέχνη είναι μία μορφή έκφρασης της δημιουργικότητας του ανθρώπου. Βοηθάει στην αποτύπωση των όποιων συναισθημάτων του δημιουργού στο αντικείμενο της έμπνευσής του και κατά συνέπεια στο “άδειασμα” του μυαλού και το καταλάγιασμα της ψυχής.
Ακόμα και αν δεν είμαι εγώ ο ίδιος ο δημιουργός, η επαφή με τις τέχνες (να παρευρεθώ σε μία έκθεση ζωγραφικής, σε μία παρουσίαση βιβλού, σε μία μουσική συναυλία) με παρασύρει στο μονοπάτι του δημιουργού και με βοηθάει να ξεφύγω από τις δικές μου περιορισμένες φοβικές σκέψεις.
- Διαλογισμός
Η διαχείριση του μυαλού μου μέσα από ασκήσεις αναπνοών που οδηγούν στη ηρεμία και το άδειασμα του νου από όποια σκέψη ή φόβο. Με βοηθάει να βγω έξω από αυτό που μου συμβαίνει, να συνειδητοποιήσω ότι δεν είμαι οι φόβοι μου, αλλά είμαι πάνω από αυτούς και έτσι να αντιληφθώ ότι πρόκειται για μία κατάσταση που είμαι σε θέση ν’ αλλάξω.
Αν κάτι από τα παραπάνω σας “άγγιξε” κρατήστε το και ξεκινήστε σήμερα κιόλας να το εφαρμόζετε στη ζωή σας.
Και μην ξεχνάτε. Στείλτε μου θέματα που σας απασχολούν και θα θέλατε να διαβάσετε.
Κατερίνα Χατζάκη – Coaching 4all, γιατί το coaching είναι για ΟΛΟΥΣ!