Πολλές φορές αντιμετωπίζω προβλήματα στις σχέσεις μου με τους άλλους ανθρώπους. Είτε στις προσωπικές είτε στις επαγγελματικές. Αισθάνομαι ότι οι άλλοι δεν με καταλαβαίνουν, δεν μου συμπεριφέρονται όπως μου αξίζει, δεν αντιλαμβάνονται πως νιώθω. Αισθάνομαι σαν κανείς να μην με καταλαβαίνει ουσιαστικά και να μην μπορώ να επικοινωνήσω επί της ουσίας με τους άλλους ανθρώπους.
Κατά πόσο τελικά αυτό είναι αποτέλεσμα του τρόπου που λειτουργώ εγώ μέσα στις σχέσεις μου; Έχω αναρωτηθεί ποιο είναι το δικό μου μερίδιο ευθύνης για αυτή την κατάσταση; Πόσο ανοιχτός είμαι με τους άλλους ανθρώπους; Πόσο τους αφήνω να με γνωρίσουν; Πόσο δέχομαι και λαμβάνω υπόψιν την άποψη τους για τον χαρακτήρα μου για τον τρόπο που αντιδρώ και φέρομαι;
To Johari window είναι ένα εργαλείο που με βοηθάει να βελτιώσω τις σχέσεις μου και την επικοινωνία που με τους ανθρώπους γύρω μου.
Αναπτύχθηκε από τους ψυχολόγους Joseph Luft και Harry Ingham το 1955, από τα αρχικά ονόματα των οποίων πήρε και το όνομά του (Jo + Hari).
Το εργαλείο αυτό αποτελεί το “παράθυρο” ενός ατόμου ως προς ένα άλλο άτομο και εφαρμόζεται πάντοτε δυαδικά. Για παράδειγμα έχουμε δύο φίλες την Άννα και την Ελένη. Η Άννα έχει ένα Johari window ως προς την Ελένη και αντίστοιχα η Ελένη ένα Johari window ως προς την Άννα. Με βοηθάει να δω σε κάθε σχέση πόσο αποκαλύπτω πράγματα για μένα και πόσο αποδέχομαι αυτά που πιστεύουν οι άλλοι για μένα.
Το Johari window απεικονίζεται ως κατωτέρω:
και χωρίζεται σε στοιχεία που είναι:
- γνωστά σε εμάς
- άγνωστα σε εμάς
- γνωστά στους άλλους
- άγνωστα στους άλλους
Ο συνδυασμός των παραπάνω περιπτώσεων μας δίνει τις πιο κάτω περιοχές του εαυτού μας. Η Ανοιχτή Περιοχή Περιλαμβάνει τις πληροφορίες που γνωρίζω εγώ για εμένα και συγχρόνως γνωρίζουν και οι άλλοι για μένα.
Αυτές μπορεί να είναι:
- πληροφοριακά στοιχεία (π.χ. επώνυμο, ηλικία, ύψος, κ.α.)
- συναισθήματα, συμπεριφορές, ανάγκες, επιθυμίες (π.χ. φοβάμαι τα ύψη, μ’ αρέσει η σοκολάτα, κ.α.) που είτε τα έχω αποκαλύψει στο άλλο άτομο είτε τα έχει παρατηρήσει πάνω μου,
- στοιχεία που αφορούν το άτομό μου και επιλέγω ανάλογα με τη σχέση που έχω με το άλλο άτομο, το χρονικό διάστημα που το γνωρίζω και την εμπιστοσύνη που του έχω, να του αποκαλύψω (π.χ. η αδελφή μου γνωρίζει περισσότερα πράγματα για μένα από τη συνάδελφό μου στο γραφείο).
Η Τυφλή Περιοχή Περιλαμβάνει στοιχεία του εαυτού μου που ο άλλος άνθρωπος γνωρίζει για μένα αλλά εγώ αγνοώ για τον εαυτό μου.
Για παράδειγμα ότι σε συζητήσεις με άλλα άτομα συνηθίζω να διακόπτω αυτόν που μιλάει πριν τελειώσει, κάνοντας ερωτήσεις.
Η Κρυφή Περιοχή
Περιλαμβάνει στοιχεία του εαυτού μου που εγώ γνωρίζω αλλά ο άλλος άνθρωπος αγνοεί για μένα.
Αυτό μπορεί να οφείλεται στο είδος της σχέσης που έχω με τον άλλον άνθρωπο.
Για παράδειγμα δεν αναφέρω προσωπικά μου θέματα στον προϊστάμενο στη δουλειά ή σε μια πρόσφατη φιλική σχέση που δεν έχει ακόμα κερδίσει την εμπιστοσύνη μου ή γενικότερα επειδή τα θεωρώ αυστηρά προσωπική μου υπόθεση.
Η Άγνωστη Περιοχή
Περιλαμβάνει στοιχεία του εαυτού μου που δεν γνωρίζω ούτε εγώ για μένα αλλά ούτε οι άλλοι για μένα. Είναι η πιο δύσκολα ανιχνεύσιμη περιοχή μια και περιλαμβάνει καταστάσεις ή συναισθήματα που δεν έχω αντιμετωπίσει ως τώρα και δεν ξέρω πώς θα λειτουργούσα αν μου συνέβαιναν. Για παράδειγμα πώς θα αντιδρούσα αν με απέλυαν ή αν μάθαινα ότι η κόρη μου έχει προβλήματα με τα ναρκωτικά. Τι συναισθήματα θα βιώνα κάτω από αυτές τις συνθήκες;
Τα πιο πάνω τετράγωνα δεν είναι σχεδόν ποτέ ίσα μεταξύ τους γιατί ανάλογα με τον άνθρωπο που έχω απέναντι μου διαφέρει και ο βαθμός γνωστοποίησης των στοιχείων του εαυτού μου.
Σκοπός της αυτογνωσίας είναι να βοηθήσει τους ανθρώπους να αμβλύνουν την Ανοιχτή Περιοχή, μικραίνοντας την Τυφλή και την Κρυμμένη περιοχή, επιτρέποντας με τον τρόπο αυτό μία πιο καλή γνώση του εαυτού τους και μια πιο ουσιαστική επικοινωνία με τους άλλους ανθρώπους.
Άμβλυνση Ανοιχτής Περιοχής προς την Τυφλή Περιοχή
Αυτό σημαίνει να ζητάω τη γνώμη του άλλου και να είμαι σε θέση να την ακούσω, ειδικά αν οι παρατηρήσεις του είναι αρνητικές. Να έχω ανοιχτό μυαλό και να μην μπαίνω σε άμυνα προκειμένου να υπερασπίσω τον εαυτό μου για τη στάση μου ή τις συμπεριφορές μου.
Προϋπόθεση για αυτό είναι να εκτιμώ και να έχω εμπιστοσύνη στο άτομο που έχω απέναντί μου και όσο κι αν οι απόψεις του με πληγώνουν, να μπορέσω να δω τις αλήθειες που κρύβουν για πράγματα που χρειάζεται πιθανά να αλλάξω στη ζωή μου.
Επίσης είναι πολύ σημαντικό ο τρόπος που ο άλλος άνθρωπος με φέρνει σε επαφή με τις άγνωστες πτυχές του εαυτού μου. Πολλές φορές το feed forward είναι πολύ πιο βοηθητικό μια και επικεντρώνεται στο μέλλον και σε αυτά που μπορώ να αλλάξω ή να βελτιώσω, σε αντίθεση με το feed back που αναφέρεται στο παρελθόν και σε αυτά που έγιναν λάθος.
Άμβλυνση Ανοιχτής Περιοχής προς την Κρυφή Περιοχή
Για να πραγματοποιηθεί αυτό χρειάζεται να έχω εμπιστοσύνη και να έχω αναπτύξει οικειότητα με τον άνθρωπο που συναναστρέφομαι. Αυτά προϋποθέτουν επιλεκτικότητα, διάρκεια και τριβή της σχέσης προκειμένου να αισθάνομαι ασφαλής να αποκαλύψω κρυφές πτυχές του εαυτού μου.
Επιπλέον χρειάζεται να γνωρίζω την αξία του μοιράσματος. Το πόσο σημαντικό είναι να ακούω εγώ ο ίδιος αυτά που σκέφτομαι και πιστεύω για τον εαυτό μου και να συνειδητοποιώ ότι δεν είναι τόσο τρομερά όσο όταν τα είχα μέσα μου και ότι ο άλλος άνθρωπος μπορεί να με αντιμετωπίσει με κατανόηση, αποδοχή και αγάπη.
Άμβλυνση Ανοιχτής Περιοχής προς την Άγνωστη Περιοχή
Αυτό μπορεί να πραγματοποιηθεί ζητώντας από κάποιο άτομο εμπιστοσύνης να παρατηρήσει τον τρόπο που αντιδρώ σε μία κατάσταση. Π.χ. πώς διαχειρίζομαι καταστάσεις άγχους και πίεσης, πώς διαχειρίζομαι κρίσεις ή δύσκολους πελάτες.
Μέσα από αυτή τη διαδικασία μπορεί να ανακαλύψω πράγματα για τον εαυτό μου άγνωστα μέχρι τότε σε εμένα και τους άλλους. Μέσα από την προσωπική μου εμπειρία ζωής καθώς αντιμετωπίζω με τον καιρό νέες καταστάσεις, πολλές φορές μαζί με άλλους, που μου εμφανίζουν έναν καινούριο εαυτό, άγνωστο μέχρι εκείνη τη στιγμή.
Συμπερασματικά χρειάζεται να θυμάμαι ότι κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός και θέτει διαφορετικά όρια μέσα του για αυτά που γνωστοποιεί στους άλλους και στο πώς αντιλαμβάνεται τη δική τους ανατροφοδότηση. Ο χρόνος, η εμπιστοσύνη, η αποδοχή και η κατανόηση είναι βασικοί παράγοντες που βοηθούν στη γνωριμία με τον εαυτό και με έναν άλλον άνθρωπο και πρέπει να τα σεβαστώ και να τα διαθέσω απλόχερα.
Αν κάτι από τα παραπάνω σας “άγγιξε” κρατήστε το και ξεκινήστε σήμερα κιόλας να το εφαρμόζετε στη ζωή σας.
Και μην ξεχνάτε. Στείλτε μου θέματα που σας απασχολούν και θα θέλατε να διαβάσετε.
Κατερίνα Χατζάκη – Coaching 4all, γιατί το coaching είναι για ΟΛΟΥΣ!